Լիլի
Egretta Garzetta
Լիլի
Գեղեցիկ էր ու ինքն էլ գիտեր դրա մասին։ Սակայն այդ գեղեցկությունը պարզ չէր ավելի շատ բարիք էր բերում, թե չարիք։ Երբ փոքր էր, մի օր եղբայրը տուն եկավ կապտուկներով ու ֆշշաց.
_Հոգնել եմ արդեն քո սիրունությունից։
_Ի՞նչ է պատահել,_զարմացած հարցրեց ինքը։
_Հաստ Արմոն ասաց որ դու շատ սիրուն ես ու ուզում է շփվել քո հետ։
Ինքը ակամա կարմրեց։
_Աչքերդ չխոշորացնես,_բռունցք ցույց տվեց,_այդ սիրուն դեմքիդ մուր եմ քսելու…
_Ես ոչ մի…
_Դե լա՜վ…գիտեմ որ մեղավոր չես…
Վարուժանը մեղմացավ, նայեց քրոջ կշտամբանքով լի աչքերին, տխրեց ու գնաց խոհանոց։
Ու քանի-քանի անգամ դեռ եղբայրը, որ առանց այն էլ կռվարար բնավորություն ուներ վեճի էր բռնվում գյուղի տղաների հետ։
Ժամանակը գնում էր, իսկ Լիլիթը ավելի ու ավելի վայելուչ տեսք էր ստանում, դիմագծերը նուրբ, բաց շագանակագույն մազերը ալիքավոր ու երկար, բոյով բարակ իրանով ու կանաչը կապույտի հետ խառնված աչքերով։ Բայց այդ գեղեցկությունը ստիպում էր նրան փակվել ու պարիսպ ստեղծել իր ու շրջապատի միջև։ Խուսափում էր ամեն տեսակ ուշադրությունից, դառնում ինքնամփոփ։Այդպես ընդունվեց համալսարան, ու ինչպես միշտ վախեցավ այն տպավորությունից որ թողեց համակուրսեցիների ու մանավանդ ջահել դասախոսի վրա։ Տեսավ նախանձը աղջիկների աչքերում ու հիացմունք՝ տղաների։ Կեսը չէին հավատում որ ամեն ինչ բնական է, կեսն էլ զարմանում ինչպես բնությունը կարող էր սույն հրաշքը կերտել։
Ջահել դասախոսը ճանապարհ չէր տալիս, արդեն անհնար էր գնալ համալսարան։ Ընկեր Ազնավուրյանը եթե մինչև այս թաքուն հայացքներ էր գցում, ապա մի ամիս անց բացեիբաց հարձակման էր անցել։ Անդադար զանգում էր, գրում սոց ցանցերում, իսկ լսարանում անպայման պահում մի քանի րոպե, իբրև կարևոր հանձնարարություն տալու համար։ Լիլիթը չէր դիմանում այդ ճնշմանը։ Գյուղում իր արտաքինը դարձել էր սովորական, իրեն սիրում էին բնավորության համար այդ պատճառով բոլոր կրակոտ հայացքները չէին փուշ թվում։ Բայց այստեղ ուրիշ էր։ Եթե դասարանցի Արամի սիրո խոստովանությունը սրտում հաճելի ջերմություն էր առաջացնում, ապա ընկեր Ազնավուրյանի խոսքերն ու պահվածքը զզվանք էին առաջացնում։ Ինչքան կարող էր քաղաքավարի ու համեստ մերժում էր։ Վերջապես մի օր չհամբերեց ու գոչեց.
_Միթե՞ չեք հասկանում։ Իմ պատասխանն է ո՛չ, ո՛չ, ո՛չ… հաճույք եք ստանում ինձ տանջելուց… լիքը աղջիկներ կան, ինչ եք կպել ինձ…
_Լիլի՛թ… առաջին իսկ հայացքից ես սիրահարվել եմ քեզ… քո նման սքանչելի օրիորդ երբեք չեմ տեսել… տուր ինձ հնարավորություն…
_Երբե՛ք…
_Լիլի՛թ…
_Եթե մի անգամ էլ մոտեցաք ինձ նման առաջարկով, հայրիկիս ամեն ինչ կպատմեմ… ու նա ձեզ…
Ազնավուրյանը մի քայլ արեց դեպի օրիորդը։
_Հեռու՛… լսեցի՛ք… ընկեր Ազնավուրյան…
_Լիլիթ…քո համար ես Վրեժ եմ, անունով դիմի, հազար անգամ եմ ասել… լսիր… արի փորձենք…
Լիլիթը չշարունակեց խոսակցությունը շրխկացրեց դուռը գնաց։ Բայց ոչ հաջորդ օրը, ոչ էլ մի շաբաթ անց ոչինչ չփոխվեց։ Ազնավուրյանը դուրս եկել հարձակման։ Լիլիթը լսում էր աղջիկների շշուկները ու տեսնում կշտամբանքով լի հայացքները։ Տղաները, որ մինչ այս քայլ անել չէին թողնում, նույնիսկ իրար հետ վիճում իր պատճառով, քաշվել էին անկյուններ, ձայն չէին հանում։ Լիլիթը մտնում էր լսարան ու նստում վերջին նստարանին։
_Դու ոնց որ չես հասկանում,_մի անգամ ասաց Ազնավուրյանը ու նրա աչքերում տարօրինակ կայծեր երևացին ու շրթունքներին հեգնական ժպիտ,_Ես լավությամբ եմ ուզում քեզ մոտենալ։ Իսկ դու՛… այնպես մի արա որ կյանքդ համալսարանում դժոխք դառնա…
Գիշերները չէր կարողանում քնել, ամաչում էր պատմել ծնողներին ու անմռունչ տանջվում էր։ Երբեմն մտածում գուցե արժե հեռանալ, կիսատ թողնել ուսումը։ Համակուրսեցիների ծաղրական ժպիտները ավելի շատ էին տանջում։ Աղջիկները աչքերով էին իրար անում երբ ինքը մտնում էր մեջ, իսկ տղաները ախ քաշում ու հիասթափված նայում։ Սակայն կային և նրանք ով Ազնավուրյանին հավասար փորձում էին շահել օրիորդի սիրտը։ Բայց նրանց գործունեությունը սահմանափակվում էր միայն խոսքերով, ի տարբերություն դասախոսի։ Ազնավուրյանը անցել էր գործի. ցածրացնում էր օրիորդի գնահատականները ու ստիպում լրացուցիչ աշխատանքներ ներկայացնել, անկապ հանձնարարություններ տալ։
Բայց մի օր ամեն ինչ փոխվեց, երբ երկրորդ կիսամյակում միասնական դասալսումներ սկսվեցին մյուս կուրսերի հետ։ Լիլիթը մի քիչ ցրվեց, դրանք շատ աշխույժ ու համերաշխ խումբ էին ի տարբերություն իրենց։ Մթնոլորտը փոխվեց։ Սակայն նույնիսկ նրանք նկատեցին դասախոսի ակնհայտ համակրանքը ուսանողուհու նկատմամբ։
Մի օր Լիլիթի առավել կոպիտ պատասխանից հետո, Ազնավուրյանը հարցերի տարափ էր բացել ուսանողների գլխին։ Եթե մինչ այս նրանք չէին փայլում գերազանց գիտելիքներով, ապա հիմա լրիվ մոլորվել էին։ Չէին հասկանում ի՞նչ է կատարվում։ Վերջապես մյուս կուրսից մեկը չհամբերեց.
_Ընկեր Ազնավուրյան, դուք Տուրգենևի «Մումուն» կարդացե՞լ եք։
_Ի՞նչ անիմաստ հարց, Ֆելիքս։ Դա ի՞նչ կապ ունի դասի հետ։
_Այն որ, սիրում էր, բայց խեղդեց…
_Ի՜նչ,_բղավեց Վրեժը։
Քար լռություն տիրեց լսարանում։ Լիլիթը հուզված դարձավ խոսողի կողմ։ Չսափրված, նաև չսանրված, հանդուգն կրակ աչքերում մի երիտասարդ էր։ Նա հանդիմանական հայացքով նայեց դասախոսին։
_Կրկնե՞մ,_գրիչը խաղացնելով հարցրեց տղան,_ ի՞նչ եք մտածում, ինչու՞ սպանեց Մումուին, չէ որ սիրում էր… մեղք է, չէ՞… վերջապես կենդանի արարած է՝ շնիկ… գուցե եթե մարդ լիներ ուրիշ ձև կվերաբերվեր,_մի պահ լռեց ու ավելացրեց._ սակայն երբեմն սիրող մարդն էլ սպանում… ինչպես… ինչպես ինչ որ մե՛կը ներկա եղողներից։
_Չհասկացա… ի՞նչ ես խոսում… դու՛… աչքերդ բաց թե ո՛վ է առաջդ կանգնած…
_Իմը լավ էլ բաց են…
Լիլիթի շունչը կտրվեց։ Աչքերը խոշորացան ու լցվեցին արցունքներով։ Սարսափած նայեց Ազնավուրյանի մոլեգնած դեմքին, ապա Ֆելիքսին։ Վրեժը կատաղած նայեց ուսանողներին, ապա վազեց մոտեցավ խուժանին.
_Դուրս անցի… կորիր գնա այստեղից…
Ուսանողները քարացած դիտում էին։ Ֆելիքսը ոտքի ելավ՝ պարզվեց որ բավական բոյով է։ Դիտմամբ հնարավորինս կամաց ու ծուլորեն սկսեց հավաքել իրերը։
_Արագացրու՛… դուրս անցի՛… աներե՛ս…
Ֆելիքսը բացեց պայուսակը մեկ -մեկ գցեց մեջ գրքերը, տետրերը, գրիչը, ապա դարձավ ընկերոջը.
_Մատիտս չե՞ս տեսել…
Կռացավ նայեց սեղանի տակ, չգտավ։
_Քեզ ասու՛մ եմ դուր՛ս կորի՛…
Վրեժը բռնեց երիտասարդի ձեռքը ու քարշ տվեց դեպի դուռը։
_Ձե՛ռքդ,_հրեց նրան Ֆելիքսը հազիվ զսպելով իրեն, որ չհարվածի։ Վերցրեց պայուսակը ու վրդովված դուրս եկավ։
Դուռը փակելիս Լիլիթը հանդիպեց նրա հայացքը։ Գեղեցիկ աչքեր ուներ երիտասարդը։
Վրեժը դասը չշարունակեց։ Ուսանողները անախորժ դեպքից հետո սուսուփուս հետևում էին ինչպես նա հապշտապ հավաքում էր գրքերը։
Լիլիթը համարյա վազում էր տուն։ Երբեք իրեն այսպես նվաստացած չէր զգացել։ Տանը ազատություն տվեց արցունքներին։ Զգացմունքները խառն էին։ Բարկությունը ամոթի հետ խառնվել էին։Իրեն համեմատեցին շան հետ, խայտառակ արեցին համակուրսեցիների առաջ։ Բայց և միաժամանակ շնորհակալ էր այդ գժին, որ վերջապես պատժեց Ազնավուրյանին։ Սակայն ի՛նչ է վաղը լինելու։ Ի՞նչ երեսով պիտի գնա համալսարան։
Հաջորդ օրը դասախոսը կանչեց իրեն կաբինետ, հրավիրեց նստել։ Լարված էր, սակայն աշխատում էր ծածկել հոգու խռովությունը կեղծ ժպիտի տակ։
_Լիլիթ, ուզում եմ խոսենք երեկվա կատարվածի մասին։
Լիլիթը լուռ էր։ Ուստի Վրեժը ավելի վստահ շարունակեց։
_Հավատում եմ, ոչ հաստատ համոզված եմ, որ դու մեղավոր չես երեկվա կատարվածի մեջ… այդ հաստագլուխ ապուշը անհարմար դրության մեջ դրեց քեզ… տեսա քո վրդովմունքը… դա ինձ կատաղեցրեց… հունից ելա… կյանքում ես շատ հանգիստ բնավորություն ունեմ…
Լիլիթը ականջներին չէր հավատում։ Զարմանքից չկարողացավ նույնիսկ հակաճառել։ Վրեժը քանի գնում ավելի էր ոգևորում.
_Լիլի, սակայն ես շնորհակալ եմ այդ լակոտին… նա բացահայտեց այն որ իմ զգացմունքները ակնհայտ են նաև շրջապատողներին։ Դա թաքցնել անհնար է… սիրում եմ քեզ…
Մոտեցավ բռնեց Լիլիթի ձեռքը, ինչ երբեք չէր թույլ տվել իրեն։ Օրիորդը խլեց ափը։
_Ընկեր Ազնավուրյա՜ն… ի՞նչ եք թույլ տալիս ձեզ…
_Լիլի, մի մերժի… աղաչում եմ…
Օրիորդը անկախ իրենից ձեռքից գրքերը դրեց սեղանին ու բղավեց.
_Ընկեր Ազնավուրյան, բավական է, էլ չեմ դիմանում…
Ու արդեն կորցրած ինքն իրեն մի ամուր ապտակ հասցրեց դասախոսին։
Ազնավուրյանը շիկնեց։ Անսպասելի էր։ Ուղղեց ակնոցը, փողկապը, նյարդայնացած կտկտացրեց մատներով փայտե սեղանին։
_Կփոշմանես սրա համար…
_Փոշմանել եմ որ սկզբից չեմ արել…
_Լիլիթ ուշքի արի…
Դասախոսը մղվեց դեպի օրիորդը։ Բայց չհասցրեց մի բան ասել կամ անել ներս ընկավ Ֆելիքսը ու կանգնեց օրիորդի ու Վրեժի միջև։
_Ինքդ ուշքի արի,_սպառանգին ասաց նա։
Վրեժը սփրթնեց։ Այստեղ ոչ ոք չկար։ Ու Ֆելիքսը կարող էր իրեն հարվածել։
_Գնացինք,_Ֆելիքսը գլխով արեց օրիորդին։
Երկուսով դուրս եկան։
_Հետևու՞մ ես ինձ,_չհամբերեց Լիլիթը։
_Իհարկե… չեմ կարող գեղեցիկ աղջիկներին չհետևել…
Ժպտաց ու փոսիկներ հայտնվեցին այտերի վրա։
Այդ օրվանից նրանք մտերմացան։ Ազնավուրյանը մի քանի անգամ ևս փորձեց խոսել օրիորդի հետ իր զգացմունքների մասին, բայց ինչ որ միջադեպից հետո դադարեց։ Պարզվեց որ մի քանի հոգի բռնել ծեծել էին ու վախեցրել, թե հանկարծ մոտենա Լիլիթին շանսատակ կանեն իրեն։ Շուտով ի հայտ եկավ նաև այն որ նա կաշառակեր է, փող էր վերցնում գնահատականների համար ուսանողներից։ Այդպես էլ նրան հեռացրին աշխատանքից։
Լիլիթը ազատ շունչ քաշեց։ Ավելի մոտ ծանոթանալով Ֆելիքսի հետ ընդունեց նրան ինչպես ընկեր ու եղբայր, հարազատ մարդ ում հետ կիսում էր գանգատներն ու գաղտնիքները։ Բայց առաջին իսկ օրերից երիտասարդը բացահայտեց, որ անտարբեր չի իր նկատմամբ։ Ու աշխարհի բոլոր հնարավորությունները պիտի ձեռնարկի մինչև շահի օրիորդի սիրտը։ Լիլիթը ժպտում էր ու ծիծաղում։
_Երբեք նման բան չի լինի։ Ֆելո՛, դու փոքր ես ինձնից երկու տարով։ Ես քեզ նույնիսկ տղամարդու տեղ չեմ դնում։
Դա վիրավորում էր երիտասարդի ինքնասիրությունը, սակայն հույսը երբեք չէր կորցնում։ Նա համբերությամբ տանում էր Լիլիթի ծաղրն ու կատակները։ Անցավ երկար ժամանակ Ֆելոն կիսատ թողեց ուսումը գնաց բանակ։ Հաճախ զանգում էր Լիլիթին,պատմում բանակի կյանքից։ Երբ վերադարձավ՝ Լիլիթը տեսավ դիմացը ոչ թե տղա այլ տղամարդ։ Բայց իր համար մնացել էր նույն Ֆելոն։ Նկատում էր մյուս աղջիկների պահվածքը երիտասարդի ներկայությամբ։ Նրանց համար նա արդեն Ֆելիքս էր։ Զարմանում էր, ուշադիր նայում ընկերոջը։ Նույն բոյովն էր, ուղղակի մոդայիկ սափրածքով, բայց նույն անհնազանդ ու չսանրված մազերով։ Սակայն ավելացել էր մի լրջություն նրա աչքերի մեջ։ Ու քանի գնում այն ավելանում էր։ Մի օր ասաց.
_Լիլիթ, դու չես ամուսնանա իմ հետ չէ՞… այնպես էլ չսիրեցիր ինձ….
Օրիորդը ծիծաղեց.
_Ֆելո՛, քեզ հենց սկզբից ասացի որ չեմ ամուսնանա քո հետ… դու իմ համար շատ թանկ մարդ ես… սակայն ո՛չ ապագա ամուսին…
_Լիլի՛թ, սիրտս ջարդուփշուր ես անում։
_Դու սիրտ չունե՜ս, Ֆելի՛քս։ Թե սիրտ ունենայիր կտեսնեիր, հետևիցդ նայող աղջիկների կարոտած աչքերը։
_Ես քո աչքերն եմ ուզում…
_Հանե՞լ,_ ճանկ ցույց տվեց Լիլիթը ու ծիծաղեց։
_Լիլո՜…..
Սիրում էր, ու երևի միլիոն անգամ կրկնել էլ, սակայն արձագանք չկար Լիլիի սրտում։ Այո առաջին օրվանից ինչ տեսել էր նրան, գրավվել էր նրա արտաքինով, սակայն շփվելով հետը գերեց նաև նրա ներքին աշխարհը։ Մի անգամ քննություններից առաջ օրիորդը առաջարկեց գնալ եկեղեցի մոմ վառել որ հաջող հանձնեն։ Ինքը ծիծաղեց.
_Լիլո, մոմը քեզ ինչպես է օգնելու…
_Ոչ թե մոմը, այլ աստված։
Գնացին մոմերը վառեցին։ Ֆելոն իհարկե քիչ էր հավատում մոմի ուժին, սակայն Լիլիթի հետևից դառնում էր ու համբերությամբ վառում մոմերը, միաժամանակ հետաքրքրությամբ զննելով ամեն իր որ կար շրջապատում։
Վերջին մոմը Լիլիթը վառեց մայր աստվածածնի առաջ։ Փակեց աչքերը մրմնջաց.
_Դու մայր ես բոլորիս համար ու խնդրում եմ ձեռքդ միշտ մեր վրա լինի,_մի պահ լռեց ապա շարունակեց._մի քիչ խելք լցրու Ֆելոյի գլուխը։ Նա ունի մաքուր սիրտ, բայց քամիներով լի գլուխ։ Մի նեղանա նրանից…
_Իսկ սա ու՞մ համար,_մեջքին բուսավ երիտասարդը։
_Որտեղի՞ց իմացար որ մեկի համար է։
_Զգացի… Այնպես էիր աղոթում որ սիրտս մրմռաց։ Եթե ես աստված լինեի անպայման քո ցանկությունը կկատարեի։
Օրիորդը ժպտաց ու ոչինչ չասաց։
Այսպես անցնում էր ժամանակ ու Լիլիթը հասավ ավարտական կուրսին։ Քանի որ Ֆելոն գնացել էր բանակ ու ետ եկել, ապա մնացել էր երկու տարով ցածր կուրսում։ Սակայն համալսարանում ամբողջ ժամանակ համարյա միասին էին։ Ֆելոն երկու տարով փոքր էր, Լիլիթը նրա մոտ ազատ էր զգում իրեն ու միշտ էլ կրկնում որ երիտասարդը իր եղբորը հավասար սիրված է իր կողմից։ Բայց Ֆելոյի զգացմունքները հակառակ օրիորդի սպասումներին բոցավառվում էին վայրկյան առ վայրկյան։ Նրա համար կար մի աշխարհ ու այնտեղ կար միայն Լիլոն։
Ու մի չարաբաստիկ օր աշխարհը փուլ եկավ։ Այն օրը երբ Կարենը հավաքեց Լիլիթի հեռախոսահամարը։ Պարզվեց որ պետք է գյուղից դիմավորել ծանոթներին ու վերցնել ծնողների ուղարկած պահածոները։ Ա՜խ, նախնադարում ապրող մարդիկ, փչացրիք Ֆելոյի ապագան։
Երբ հեռախոսին անծանոթ համար տեսավ, Լիլիթը իսկույն մտաբերեց հարազատ գյուղը ու սիրտը կարոտով լցվեց։ Մտաբերեց անծայր դաշտը որտեղ անհոգ թռչկոտում էր ընկերների հետ ու վայելում երջանիկ մանկությունը։
_Ալո…
_Բարև ձեզ…
_Բարև…
_Ես Կարենն եմ։ Լիլի՞թ եթե չեմ շփոթվում…
_Չեք շփոթվում…
_Ձեր ծնողները ծանրոց են ուղարկել։ Ու՞ր կարող եմ բերել…
_Դուք ասեք, որտեղ եք ես կգամ կվերցնեմ։
_Ծանր են… մեքենայով եմ, կբերեմ…
_Անհարմար է։ Նեղություն եք քաշելու։
_Անհարմար չէ։ Հասցեն ասեք։
Երբ Կարենը դուրս եկավ մեքենայից, Լիլիթը զարմացավ, որովհետև այն բարեհամբույր ձայնը որ լսեց հեռախոսի մեջ պիտի ունենար նուրբ կեցվածք։ Սակայն դիմացը կանգնողը սարի տեսք ուներ։ « Երևի մի հարվածով պատ կփշրի»։ Ու նրա աչքերից վրիպեց թե ո՜նց էր նայում իրեն երիտասարդը։ Աչքերը չէր կարողանում պոկել օրիորդից։
_Ի՞նչ եղավ բալես։ Ծուղակը ընկա՞ր,_մեքենայում ծիծաղեց մայրը։
_Ո՛չ, մամա ինչ ես ասում,_ բայց Կարենը պահեց աչքերը։
Մայրը հիշեցրեց.
_Միտդ է ի՞նչ ասաց Լիլիթի տատը «Շատ չնայես թոռանս, խելքդ կտանի, կսիրահարվես, մեղք ես»։
_Լա՜վ մայրիկ։
_Իրյոք լավն է։ Բայց սիրունին տիրություն անել դժվար է։
_Գլխավորը տեսքը չի,_որդին նայեց հայելու մեջ որ տեսնի ետևը նստած մոր աչքերը_ու դա դու՛ ես ինձ սովորեցրել։
Մայրը ժպտաց։
Ու մի քանի շաբաթ անց հասկացավ որ որդին ոտով գլխով կորավ։ Ավելի մոտ ծանոթանալով Լիլիթի հետ ինքն էլ սիրեց նրան։
Ֆելոն կենդանի մեռած էր։ Լիլիթը ամբողջ օրերով պատմում էր Կարենի մասին։ Հիացմունքը չուներ չափ և սահման։ Կարենը՛… Կարենը՛… նա այսպե՛ս է, նա այնպե՛ս է… մենք այնքան բան ունենք ընդհանուր… խեղճ Ֆելիքսի աչքերը լցվում էին երբ լսում էր Լիլիթին։ Մի անգամ չհամբերեց ու ասաց.
_Դու հասկանում ես որ տանջում ես ինձ, ոչնչացնում…
Լիլիթի սիրտը մղկտաց.
_Ֆելո՜, մի խոսի'ր այդպես… ես երբեք չեմ խաբել քեզ… միշտ էլ կրկնել եմ որ չենք կարող միասին լինել։ Առաջին՝ դու…
_Երկու տարի փոքր եմ,_ կտրեց խոսքը երիտասարդը։
_Ու երկրորդ՝ մենք չունենք ընդհանուր ոչինչ։ Նույնիսկ խոսել երկար չենք կարող։ Երկու բառ ասում ենք ու երրորդից սկսվում են վեճերը։
_Լիլո, սխալ ես….
_Դու անլուրջ ես,_օրիորդը տեսավ ինչպես մարեցին այն չար կրակները, որ տարիներ առաջ տեսել էր ընկեր Ազնավուրյանի դասաժամին։ Փոշմանեց որ այսքան ժամանակ չի մերժել ու կտրականապես հեռացրել Ֆելոյին։ Հիմա ստացվում է որ մեղավոր է… բայց չէ որ միշտ էլ ասել է որ վերաբերվում է նրան ինչպես եղբորը,_ես սիրել ու սիրում եմ քո բնավորությունը, կատակներն ու մաքուր սիրտը…
_Բայց չես սիրում այն սիրով որ հարկավոր է ինձ…
Լիլիթը անկախ իրենից մղվեց առաջ ու գրկեց Ֆելոյին։
_Դու դեռ կսիրես ու կլինես երջանիկ։ Դու արժանի ես դրան։ Ես քեզ սիրում եմ ինչպես հարազատ եղբորս։
_Լիլիթ մի արա… այսպես ավելի շատ ես ցավեցնում։
Վանեց օրիորդին։
_Ֆելո՛…
_Լիլո՛…
Երիտասարդը հուզված բռնեց օրիորդի ձեռքերը։
_Աղաչում եմ, Լիլի՛թ, մի ամուսնանա նրա հետ…
_Ֆելիքս ես սիրու՛մ եմ Կարենին, իսկ ինքը՝ ի՛նձ։ Չեմ ուզում որ մեր ընկերությունը վերջանա… բայց եթե կանգնեմ ընտրության առաջ… ապա…
Պատասխանն ակնհայտ էր։ Ֆելիքսի շրթունքները դողացին, հազիվ պահեց արցունքները։ Մեջքով դարձավ դեպի օրիորդը։ Ապա նստեց մոտակա նստարանին ու բռնեց գլուխը։ Լիլիթը կանգնած էր անորոշության մեջ։ Ի՞նչ անել… հեռանա՞լ… թե մնալ… գուցե իր ներկայությանը ավելի դաժան է քան բացակայությունը։
_Արդեն ուշ է… գնա տուն… թե չէ Կարենդ կզանգի կհարցնի «ու՞ր ես», իսկ դու կասես «պուրակում Ֆելոյի հետ եմ»։ Անհարմար է, կնեղանա։
_Ֆելիքս, մի սկսի,_նստեց երիտասարդի կողքը,_ իմիջիայլոց նա քեզ էլ սիրում… շատ կապվել է քո հետ…
_Շատ մերսի,_ծաղրանքով արտասանեց Ֆելոն։ Տխուր ծիծաղեց ու ետ նստեց։ Նայեց կողքը շվարած օրիորդի տխուր դեմքին,_գնա տուն, Լիլո՛, թող ես մտածեմ։
Լիլիթը երկար նայեց նրա աչքերի մեջ։ Զգում էր որ կորցնում է ընկերոջը, մի մարդու որ վաղուց դարձել էր հարազատ։
Ու Լիլիթը գնաց։
Գնաց մորմոքը սրտում, հառաչելով։ Ինչու՞ այդքան մոտեցրեց այդ տղային իրեն։ Չէ որ նա կրկնում էր որ սիրում է, իսկ ինքը երբեք լուրջ չէր ընդունում։ Ափսոսաց բոլոր կատակների ու հիմարությունների համար որ դուրս էր տալիս։ Քանի-քանի՜ անգամ թևն է մտել ու ասել որ իրենք հիանալի զույգ են, մի օր կամուսնանան ու կունենան մի աղջիկ անունը Անթառամ։ «Նախնադարյան անուն» ասում էր Ֆելոն։ «Ո՛չ» բռունցքով խփեց ինքը նրա ուսին։ Մեր աղջիկը կլինի շատ գեղեցիկ՝ անունի նման։ Ֆելոն ժպտում էր։ Իսկ քանի անգամ այս կամ այն երիտասարդին ծածուկ ցույց տալով, հարցնում էր.«ո՞նց է այդ ասպետը»։ Ֆելոն ծիծաղում էր ու ասում.«Դու միայն իմն ես»։ Համալսարանում բոլորը արդեն սովոր էին տեսնել նրանց ամեն տեղ միասին։ Երբեմն նույնիսկ դասախոսները հանաք էին անում թե վերջացնելու են նրանց հարսանիքով։ Լիլիթը ինքն էլ կողք էր դնում փշերն ու լրջությունը, ծիծաղում թե եթե Ֆելիքսը իրենից փոքր չլիներ, ապա ինքը կփախցներ նրան։ Հիմա մտածում էր, չպետք էր այդքան ջրիկանալ ու ավելորդ բաներ ասել։ Ինքը լուրջ չի ընդունել այդ տղային ու ոչ մի ապագա այն էլ ամուսնակա՛ն, չի կապել նրա հետ։ Ու հիմա ստացվում է վիրավորել է մի երիտասարդի զգացմունքները, ում միշտ երեխա է համարել։ Լիլիթ ի՞նչ արիր… Զղջում էր ամեն մի կոպիտ խոսքի համար որ ասել է, ամեն մի «Ես քեզ սիրում եմ խճճված դմբոյ»-ի համար։ Փոշմանեց…. Երանի շուտով հանդիպի ու սիրի, սիրի՛ այնպես, որ զգացմունքները իր հանդեպ դառնան փոշի ու ոչնչություն։ Թող երջանիկ լինի… որ իր երջանկությունն էլ լինի ամբողջական։
Հաջորդ օրերին Ֆելիքսը դարձավ նույն Ֆելոն։ Լիլիթին թվաց թե վերջապես ընդունեց Կարենի գոյության փաստը։ Բայց նրա կատակները կորցրել էին սովորական սրամտությունը։ Դասերին անուշադիր էր, թախծոտ հայացքը բարձրացնում հատակից։
Որոշվեց նշանդրեքի օրը։ Լիլիթը տագնապի մեջ էր։ Տանը մեծ եռուզեռ էր։ Շտապում էին։ Այնքան բան էր հարկավոր անել։
_Բա Ֆելոյին չպիտի՞ հրավիրես,_հարցրեց մայրը։
_Ֆելոյի՞ն…
Լիլիթի զվարթ դեմքը մթնեց։ Ի՞նչ կասի Ֆելոն երբ իմանա։ Երկու օր կշռում էր ինչպես ասել։ Մինչև Ֆելիքսը ինքը չզանգեց.
_Լսել եմ, քեզ պետք է շնորհավորել…
_Ֆելո՜… ես ուզու՜մ էի ասել…
_Կարենդ երևի յոթերորդ երկնքում է… վայելելու եմ չքնաղ դիցուհու սերը…
_Ինչու՞ ես այդպես խոսում…
_Բա ի՛նչ ասեմ… խաղալի՞ք էի քեզ համար…
_Ի՞նչ ես խոսում… հարբե՞լ ես….
_Այո՛… քո սիրուց եմ արբել… այսքան ժամանակ… Լիլո՜, այսքա՜ն ժամանակ… ես քեզ խոստովանել եմ ամեն ինչ առաջին օրվանից… մի՞թե այս ընթացքում չսիրեցիր ինձ… մի՞թե համակրանքի ոչ մի հույս անգամ չկա… Լիլի՜, Լիլի՜… առանց դանակ մորթում ես…
Լիլիթը զգաց որ հուզմունքից երիտասարդը չի կարող շարունակել։ Ինքն էլ չգիտեր ինչ ասել։ Խոր հոգոց հանեց։ Երկար լուռ էին երկուսն էլ։ Արդեն ասվել էին բոլոր խոսքերը։ Վերջապես Ֆելոն խզեց լռությունը.
_Աշխարհն էլ շուռ գա իմացիր, սիրում եմ ու կսիրեմ միշտ։
_Կներես,_հազիվ կարողացավ արտասանել օրիորդը։
Սրանից հետո նրանց հարաբերությունները սառեցին։ Ասել սառեցին սուտ էր, որովհետև Լիլիթի համար նա մնացել էր նույն կարևոր մարդը։ Իսկ Ֆելոյի համար չգիտեր… նրա վրա նայել չէր լինում։ Ուրվականի նման մտնում էր համալսարան, ու նույն ուրվականի նման դուրս գալիս։
Մի անգամ Լիլիթի կուրսը նստել սպասում էին դասախոսին, երբ մեջ մտավ Ֆելիքսը գնաց նստեց Լիլիթի կողքը, ինչը դարձավ հանաքների պատճառ։ Այդ կատակները ոչ մի արձագանք չգտան երիտասարդի մոտ։ Նա պայուսակը գցեց սեղանին, գլուխն ու ձեռքերը դրեց վրան։ Աչքերը կիսափակ նայում էր Լիլիթին։
_Ֆելի՛քս, դու այստե՞ղ ես,_բացականչեց զարմացած դասախոսը,_չե՞ս շփոթել լսարանը։
_Ընկեր Օֆլյա՛ն, կարելի է մնամ այստեղ։
_Ինչու՞։ Դաս չունե՞ս։
_Ոչ։ Հիմա ազատ եմ։ Չեմ խանգարի, խոստանու՛մ եմ։
Դասախոսը համաձայնեց։
Լիլիթը ճնշված էր զգում իրեն նման պահվածքից։ Ֆելոյի անխնամ ու տխուր տեսքը ահավոր էր Լիլիթի համար, ուստի մի նստարան առաջ տեղափոխվեց։
Դասի վերջը Օֆլյանը չհամբերեց։
_Ի՞նչ է պատահել մեր սիրելի զույգին,_կատակեց ծեր դասախոսը։
Պատասխան չեղավ։ Անհարմար զգացին կատակել։ Բոլորն էլ գիտեին Կարենի մասին։ Սակայն ինքը Ֆելոն ձայն հանեց.
_Այդ մեկը՛ ուրիշի՛ն է գտել… մաքուր սիրտս պղտորեց ու հեռացավ… դավաճա՛ն…
Բոլորը ծիծաղեցին։ Կարծես ամեն ինչ ընկավ նույն հունը։ Լիլիթը շրջվեց ետ ու ակնածանքով նայեց ընկերոջը։ Երիտասարդը շարունակեց.
_Նայեք մատին։ Չի էլ ամաչում… իմ կենդանությա՛ն օրոք… սևերե՛ս… իմ նման կիրթ քաղաքացուն փոխեց ձիապանի հետ…. Որտեղից գտավ այդ ծերուկին… Փոխանակ ոտքը ոտքին գցի ու կյանք վայելի, պիտի ետ գյուղ գնա ու ամբողջ օրը կով կթի…
Աղջիկները գոհ ծիծաղեցին։ Դասախոսը ժպտաց ու ասաց.
_Գլխավորը երջանիկ լինելն է, ոչ թե փողը, երեխանե՛ր։ Իսկ հիմա եկեք լրջանանք ու վերջացնենք դասը։
Դասամիջոցին Լիլիթը հին սովորության համաձայն վազեց Ֆելոյի մոտ։ Հետո կարծես միտը մի բան ընկավ ետ քաշվեց։
_Լիլո, արի չեմ կծի։ Ես ուրիշի հարսնացուն սիրողը չեմ։ Այդ ձեռքից ամուլետը կանգնեցնում է…
_Ինչու՞ սատանա դարձար թե վամպիր…
Մի տխուր լույս փայլեց երիտասարդի աչքերում։ Ժպտաց։ Ու Լիլիթը տեսավ այն փոսիկները, որ վաղուց չէր։
Եվս մի անգամ էլ տեսավ այդ ժպիտը և հույսի շող երբ կորցրեց նշանի մատանին։ Ինչպե՜ս էր ինքը լացում։ Ամբողջ տնով փնտրեց չգտավ։ Իսկ երբ տեսավ Ֆելոյի գոհ ժպիտը, արյունը գլուխը խփեց ու հարձակվեց նրա վրա։ Մի քանի ուժգին հարված հասցրեց խեղճ Ֆելիքսին։
_Ի՞նչ ես անում։
_Դու՛ ես մեղավոր… քո չար աչքից կորցրի մատանին…
_Հանգսատիր, Լիլի՛։ Կգտնվի։
Լիլիթը սրբեց արցունքները։
_Պետք է ասել Կարենին։
_Սպասի, գուցե կգտնվի,_մտքում լրիվ հակառակը ասաց երիտասարդը։
_Անպայման պիտի ասեմ։ Չեմ ուզում սկսել նոր կյանք սուտի վրա հիմնվելով։
_Ի՞նչ նոր կյանք… ի՞նչ սուտ…
_Ֆելո՜… չես պատկերացնի ինչ մեծ սիրով էինք ընտրում այն։
_Մի լացի կգտնես։
Բայց այնպես էլ չգտավ։ Արցունքները աչքերին պատմեց Կարենին։
_Մի մատանու՛ համար ես լացում։ Արագ սրբի… չտեսնեմ արցունքներ աչքերիդ։
_Կարեն, սնահավատ չեմ, բայց,_կուլ տվեց արցունքները, շունչ քաշեց ու ավարտեց խոսքը,_չես պատկերացնի… չեմ հասկանում ինչպե՞ս կորցրի… երեկոյան բաղնիքում դրեցի հայելու առաջ, առավոտյան չկար…. Ո՞նց գլորվեց, ու՞ր ընկավ։ Հատակը սանտիմետր առ սանտիմետր չափել եմ… չկա՛ ու չկա՛…
_Նորը կվերցնենք…. Հարյուր հատ կվերցնենք եթե ուզես….
Նոր մատանին ջնջեց մաքրեց Լիլիթի արցունքները։ Աստիճանաբար մոռացավ կորած մատանին։ Կարենը լրացնում էր ամեն պակասը։ Նրա ուշադրությունն իր հանդեպ անսահման էր։ Եկավ և հարսանիքի օրը։ Լիլիթը անսահման երջանիկ էր։ Կարենը այն մարդն էր ում ընտրել էր սիրտը ու վայրկյան անգամ չէր փոշմանել։
Հարսանյաց հանդեսին եկավ նաև Ֆելիքսը։ Լիլիթը անչափ ուրախ էր տեսնել ընկերոջը։ Բայց զարմացավ նրան տեսնելով կոստյումով, ժամացու՜յց կապած, իհարկե չսափրված, բայց ի զարմանք մազերը՛ սանրա՜ծ… հոյակապ երիտասարդ… մի մեծ ծաղկեփունջ նվիրեց՝ սպիտակ վարդեր՝ իր ամենասիրած ծաղիկները։
Ի՜նչ քեֆ արեց։ Ինչպե՜ս էր պարում։ Լիլիթը հարսնաքրոջը հրեց թե նայիր ի՛նչ երիտասարդ է։ Այդ շարժումը նկատեց ինքը Ֆելոն։ Բացասական շարժեց գլուխը։ Լիլիթը տեսավ նրա արցունքներով լի աչքերը։ Բայց ձևացրեց որ չի տեսել, պահեց աչքերը հարյուրավոր հյուրերի մեջ։
Հարսանիքը տևեց մինչև ուշ գիշեր։ Վերջը մնացել էին ամենահարազատները։ Նորապսակները կանգնել էին սեղանի մոտ երբ Ֆելոն արդեն քեֆը լավ մոտեցավ։ Պարզեց ձեռքը ու բարձր ձայնով ճեղքելով երաժշտությունը ասաց.
_Հարգելի Կարե՛ն, կարելի է հրավիրել ձեր հարսնացուին պարի։
_Ոչ թե հարսնացուին, այլ արդեն կնոջը։ Ու ո՛չ, չի՛ կարելի։
Ֆելոյի ձեռքը մնաց օդում կախված։ Լիլիթը ապշած նայեց Կարենին, ապա Ֆելիքսին։ Վերջինս սառած մնաց տեղում, մինչ Կարենը բռնեց նորահարսի ափը ու տարավ պարհրապարակ։ Շուտով նրանք պտտվում էին երաժշտության մեղեդիի տակ։ Կարենի լայն մեջքի ետևից նկատեց ինչպես Ֆելիքսը գնաց կանգնեց, հեռու բոլորից, ու երկար ժամանակ չէր կտրում հայացքը իրենից։ Սիրտը մրմռաց, խղճաց, բայց շուտով Կարենի ժպիտը տեսնելով մոռացավ ամեն ինչ։ Կարենը պտտեց նրան իր շուրջը ու վերջը գրկեց։ Երաժշտության ձայնը խանգարեց լսել ջարդված բաժակի ձայնը։ Ու նորապսակներով տարված հյուրերը չնկատեցին ինչպես մեջքը կորացած, մի երիտասարդ, բաճկոնը ուսը գցած, գնաց դեպի ելք։ Դուրս եկավ ու նստեց հարսանյաց սրահի առաջ գտնվող նստարաններից մեկին։ Դրսում ոչ ոք չկար։ Մնաց մենակ իր մտքերի հետ։ Հանկարծ լսեց տիկին Գոհարի մեղմ ձայնը.
_Ո՞նց ես բալես։
Ֆելոն սեղմեց ատամները։ Եթե խոսեր լացելու էր։ Գոհարը նստեց նրա կողքը։ Շոյեց երիտասարդի գլուխը։ Ֆելոն այլևս չդիմացավ։ Լացում էր այնպես որ նույնիսկ քար սիրտը չէր դիմանա։ Գլուխը դրեց Գոհարի ծնկներին ու լացեց ինչպես մի մարդ որ կորցրել է ամեն ի՛նչ։
_Վերջ։ Գնաց մեր Լիլոն… տիկին Գոհար, հարսի շորով նա պիտի մե՛ր տուն մտներ, ոչ թե Կարենի։
_Լավ, տղաս… ոչինչ… դու էլ քո բախտը կհանդիպես… երջանիկ կլինես…
Բայց երիտասարդը լացում էր ու լացում։
_Չեմ դիմանա… մինչև վերջ հույս ունեի…. Մինչև այսօր… նույնիսկ հիմա պատրաստ եմ տանել հետս…
Գոհարը ահով նայեց նրան։ Նորից շոյեց մազերը։
_Մի լացի բալես… դու դեռ կհանդիպես մի այնպիսի աղջիկ որ կմոռանաս Լիլիթի՛ն էլ, մնացածի՛ն էլ…
_Լիլո՛, Լիլո՛, վառեցի՜ր սիրտս…
Երկար նստեցին մինչև դադարեց երաժշտությունը։ Գոհարը գլուխը շրջեց դեպի սրահ։
_Վե՛րջ…. Այդ գոմեշը Լիլիթին տանում է…
Գոհարը անկախ իրենից ծիծաղեց, բայց արագ հավաքեց իրեն։ Ու նախատեց.
_Ամոթ ունեցիր, Ֆելիքս։ Իմ դստեր ամուսնու մասին ես խոսում։
Աննկատ մոտեցավ Լիլիթը։
_Մամ, այստեղ ի՞նչ եք անում,_հարցրեց նա ու ձայնի մեջ արցունք ասաց,_մամ ես գնում եմ։
_Գնա՛ դավաճա՛ն…
Գոչեց հարբած երիտասարդը ու ուղղվեց նստեց։ Մայրը տարակուսած նայեց երկուսին։ Ոտքի ելավ։ Մոտեցավ գրկեց դստերը։
_Բալես… երջանիկ եղի… միակ ցանկությունս է…
